Turistvojaĝo al Bona Espero
Martin Häggström (Svedio)
La bieno-lernejon ”Bona Espero” en Brazilo mi vizitis ĉi-vintre. Ĝi situas en altebenaĵo 230 km norde de la ĉefurbo Brasília. La vojaĝo estis organizita de Esper¬antotur en Bydgoszcz kaj daŭris unu monaton ekde meza decembro. Mi partoprenis malgrandan grupon de ses personoj, kiun gvidis la UEA-estrarino Barbara Pietrzak. Krom Bona Espero ni ankaŭ vizitis la urbegojn Brasília kaj Rio de Janeiro.
Esperantistoj ĉe gastdomo en Bona Espero
Bona Espero estis fondita en 1957 de brazilaj esper-antistoj kiel sociala institucio por infanoj, kaj ekde 1974 la paro Ursula kaj Giuseppe Grattapaglia estis ĉefaj prizorgantoj. Ili evoluis Bonan Esperon al moderna lernejo-internulejo, kie multaj infanoj el malbonaj kondiĉoj inkluzive orfoj ricevis edukadon en familia rondo. Sed tiu unikaĵo en la Esperanto-mondo nun estas en fazo de ŝanĝiĝo. La bezono de tiu tipo da institucio ne estas tiom granda kiel antaŭe pro la evoluo de la brazila socio, kaj ĉi-vintre loĝis tie nur tri infanoj. Brazilaj esperantistoj nun diskutas restrukturigon de Bona Espero por evolui ĝin al vera Esperanta Kultur-Centro.
Vidaĵo el Bona Espero trans la savano al Morro Baleia (Monto Baleno)
Nia vizito en Bona Espero estis ero de tiu evoluo. Antaŭe multaj eksterlandanoj vizitis kiel laborantaj volontuloj, sed ni estis la unua vera turist-grupo. Ni ĝuis tri-semajnan restadon en tre afabla etoso. Multaj brazilanoj, interalie kelkaj antaŭe tie loĝintaj infanoj, vizitis la bienon dum la kristnaska kaj novjara festoj. Ankaŭ la antaŭa pola televida ĵurnalisto Roman Dobrzyński estis en Bona Espero. Li multfoje vizitis kaj konatigis Bonan Esperon per televidprogramoj kaj libro. Por ni li estis sperta gvidisto kaj instruisto.
Situanta en la brazila savano je alteco de ĉirkaŭ 1200 m la klimato estas milda. Dum nia norda vintro tie estas pluvsezono, kio signifas ke la savano iĝas verda kun multaj floroj kaj birdoj. Ne pluvas la tutan tempon kaj la suno ofte kaj forte brilas. En la ĝardeno maturiĝas mangoj kaj bananoj sed troviĝas ankaŭ aliaj fruktoj. Bona fonto donas puran akvon, kaj preskaŭ ĉiu-tage mi naĝis en la akvorezervujo aŭ en proksimaj riveroj. Bona Espero havas propran akvofalon je piedira distanco, kaj en la regiono situas nacia parko kun multaj akvofaloj kaj aliaj vidindaĵoj.
Akvofalo en Rio Mulungú sur la tereno de Bona Espero
En Bona Espero troviĝas riĉa kolekto de la Esperanta literaturo. Kiam pluvis mi legis el tiu kolekto, kaj vespere ni ofte rigardis filmojn kun komentarioj en la lingvo internacia. Speciala memorindaĵo estis kiam brazila paro, kiuj intencas komenci novan vivon en Bona Espero, invitis nin al ilia nupto en tao-inspirita templo najbara.
Mi esperas ke estos sukcesa la transformiĝo al Kultur-Centro, kie esperantistoj el diversaj mondopartoj povos veni. Mi ja tre ĝuis la restadon en Bona Espero, kaj esperas ke ankaŭ aliaj havos tiun eblecon. La vojaĝo finiĝis per kelktagaj vizitoj en Brasília kaj en Rio de Janeiro gvidataj de spertaj lokaj esperantistoj.
Flordekorita Zamenhof ĉe Bona Espero
Ni kore dankas Martin pri ĉi tiu artikolo !
grupon de aktivuloj de la lingvo internacia Esperanto, kreita de la pola lingvisto,
d-ro L.L. Zamenhof.
Klaku la ligilon sube...
http://www.tbv.com.br/inc/interno.php?cm=98565&cs=32&ci=6
Paul Gubbins: Kiel verki por la gazetaro (kompleta) from Universala Esperanto-Asocio on Vimeo.
Aini Vääräniemi: Morsealfabeton kaj Esperanton-evento
Morsealfabeton kaj Esperanton-evento okazis en Taivalkoski en la vilagxo Metsäkylä en la lasta semajno de julio. Estis 14 partoprenantoj el Taivalkoski, Helsinki kaj Rauma. Radioamatoran parton gvidis Asko Perho el Rauma, esperantan parton gvidis Aini Vääräniemi. Venis du esperantaj kontaktoj, al Rusio kaj Cxehxio kaj finnlingvaj kaj anglalingvaj kontaktoj al diversaj partoj de Finnlando kaj al Rusio, Estonio, Germanio kaj Svedio.
Osmo Buller: Artikolo en Joka Poika 7.1.1969
Klaku la bildon por
vidi artikolon de Osmo!
[Traduko de mia unua publikigita artikolo pri Esperanto, aperinta en Joka Poika, 1969:7.]
Esperanto, internacia lingvo
Ĉu vi sciis, ke ekzistas lingvo, kiun povas same bone paroli finno kaj somalo, ĉino kaj eskimo?Ĉu vi volas eklerni? Jen konsiloj.
En internaciiĝanta mondo estas tre grave scipovi fremdajn lingvojn, se oni volas esti mem komprenata kaj kompreni aliajn. Kun tiu ĉi bona celo oni ĉiam pli instruas lingvojn ankaŭ en lernejoj.
Sed kiaj estas tiuj lingvoj? Al finno estas ege malfacile lerni regi en la praktiko tiujn lingvojn. Ilia gramatiko estas malfacila kaj plena de esceptoj kaj de esceptoj je esceptoj. La prononcado estas tute neregula. Se eĉ profesoro de la angla devas de tempo al tempo kontroli en vortaro, kiel iu vorto estu prononcata, kiel do finno povus lerni bone regi eĉ nur la prononcon, por ne paroli pri la tuta lingvo.
Oni krome instruas plurajn lingvojn, unu pli malfacila ol la alia. Tiel oni surmetas al la lernanto tute superfortan ŝarĝon kaj li povas perdi eĉ la plej lastan emon lerni lingvojn.
Tiel ne devus esti. Do kio nun?
Esperanto.
Esperanto estas internacia lingvo. Ĝi estas nia dua lingvo, kiun ĉiu el ni povas lerni kun malmulta peno.
Esperanton evoluigis la pola kuracisto L.L. Zamenhof. Li publikigis Esperanton en 1887 kaj ekde tiam la internacia lingvo daŭrigas sian iradon cele al sia definitiva akcepto. La celo estas, ke en la lernejoj ĉie en la mondo oni komencu lerni la internacian lingvon kiel la unuan fremdan lingvon.
Esperanto estas ege facila kompare kun aliaj lingvoj. Gramatike ĝi estas facila, ĉar en ĝi tute ne estas esceptoj. Ankaŭ estas facile lerni prononci ĝin, ĉar ĉiu sono estas prononcata en ununura maniero. Esperanto estas ankaŭ viveca lingvo, ĉar el radikvortoj eblas per prefiksoj kaj sufiksoj krei tre nuancoriĉajn vortojn. Ĝuste en la afiksoj kuŝas unu el la facilaĵoj de Esperanto. Sufiĉas lerni nur la plej necesajn radikojn, el kiuj oni kreas pli da vortoj helpe de afiksoj. Tiun econ aliaj lingvoj ne havas.
La facileco kaj absoluta reguleco de Esperanto rapidigas la lernadon de la lingvo. La lernanto rapide atingas praktikan lingvoscion. Tio kaŭzas, ke la lernanto entuziasmiĝas pri la lingvo kaj volas aktive daŭrigi la studadon ekz. akirante Esperanto-librojn aŭ eksterlandajn korespondamikojn.
La lernado de Esperanto entuziasmigas studi ankaŭ aliajn lingvojn. Dank’ al Esperanto ankaŭ ilia lernado estas pli facila ol normale, ĉar la vortprovizo de Esperanto konsistas pli ol 90-procente el vortoj prenitaj el lingvoj apartenantaj al la eŭropa kulturo. Laŭ mi necesas do ĉiumaniere subteni la klopodojn por fari Esperanton lernobjekto en ĉiuj lernejoj. Ĝi estu instruata precipe antaŭ ol transiri al iu ajn lingvo. La utilo de tio estus aparte granda. Al tiuj, kiuj apogas, ke ekz. la angla estu la unua fremda lingvo en ĉiu lernejo, estu citita la konstato de akademiano Yrjö Väisälä: “Mi studis la anglan 10-oble pli longe ol Esperanton, sed mi tamen scipovas Esperanton 10-oble pli bone ol la anglan.”
Ĝuste nuntempe la paralela programo de la radio dissendadas ĉiumerkrede Esperanto-lecionon je 19.10-19.30. La lernolibro de tiu ĉi kurso estas Veli Kolari: VIA DUA LINGVO, kiu kostas 5,90 markojn kaj estas havebla en librovendejoj. Per memlernado eblas rapide ĝisdatiĝi kun la kurso. Por Esperanto ekzistas ankaŭ alia lernolibro: Vilho Setälä: VALTATIE KIELITAITOON [Privilegia vojo al lingvoscio]. Ĝi kostas 4,25 markojn. Tiun ĉi lernolibron Universala Esperanto-Asocio reklamas kiel la plej disvastiĝintan lernolibron de Esperanto en la mondo. Ĝi baziĝas sur la t.n. natura metodo, kio igas la lernadon facila kaj amuza. La rakontoj de la lernolibro konsistas el amuzaj aventuroj de Keko kaj Riko. Vilho Setälä aperigis ankaŭ Esperanto-gramatikon en la finna, kiu kostas 5 markojn. La gramatiko de Esperanto havas nur 16 ĉefajn regulojn, kiuj en tiu ĉi libro estas funde klarigitaj. Por tiuj, kiuj posedas gramofonon aŭ magnetofonon kaj volas certiĝi pri senerara prononco, ekzistas la disko “Prononcado de Esperanto” (ankaŭ sonbendo) kaj ĝi kostas 5 markojn. Ĉion ĉi oni povas plej facile akiri mendante ĉe
Esperanto-säätiö
IIRISLAHTI
Por havi vortaron eblas mendi samloke ŝlosilon kaj malŝlosilon de Esperanton, sume 1,20 markoj. La unua enhavas ankaŭ mallongan gramatikon, kaze ke oni ne volas havi la pli detalan 5-markan gramatikon. Se oni volas detalan vortaron, tia estas Suomi-Esperanto-Suomi de Joel Vilkki, kies prezo estas 7 markoj. Ĝi haveblas en librovendejoj kaj ĝi estas vere multflanka kaj kiel tia bonega helpilo por korespondantoj kaj legantoj de Esperanta literaturo.
Indas ankoraŭ mencii, ke sur “Valtatie kielitaitoon” de Setälä baziĝas ankaŭ 15-leciona koresponda kurso, kies trapasintoj ricevas ateston pri sia scio de Esperanto. Ĝia prezo tamen povas esti tro alta por iuj, nome 40 markoj, sed ne gravas, Esperanton eblas tute bone lerni ankaŭ mem. La adreso de la koresponda instituto estas:
Esperanton kirjeopisto
Pajalahdentie 25 A 10
Helsinki 20
Espereble inter esperantistoj nun envicĝas ankaŭ legantoj de Joka Poika, famaj pro sia aktiveco! Plej bonajn rezultojn vi atingos, se vi mem decidos pri via ritmo kaj ne forgesos ripeti regule. Partoprenu ankaŭ la radiokurson, por ke aŭskultante parolatan lingvon vi atingu senriproĉan prononcon.
Nun vere indas lerni Esperanton, ĉar 26.7.-2.8. okazos esperantista mondkongreso en Helsinko. Dum la tuta somero svarmos en Finnlando eksterlandaj esperantistoj, kun kiuj vi eble eĉ devos hazarde ekbabili!
Se dum la lernado vi trafos problemon aŭ kiu ajn esperantista afero ekpensigos vin, leteru al mi. Mia adreso estas Taivalkoski kk. Poste mi rakontos en Joka Poika pli pri Esperanto, precipe pri literaturo, gazetoj, korespondado, Esperantlingvaj radioelsendoj, esperantistaj organizaĵoj kaj ekzemple pri tio, kiel vi povos havigi Esperanto-flageton por viaj bicikloj!
Osmo Buller
FONDAĴO IVO LAPENNA
Groendalsvej 30, DK-2000 Kopenhago F., Danio; lapenna@mail.dk
Prof. D-ro Ivo Lapenna (1909-1987)
Mondfama sciencisto. Profesoro de Internacia Juro ĉe la Universitato de Zagreb, Jugoslavio. Eksperto ĉe la Packonferenco en Parizo, 1946. En 1947/48 advokato-konsilisto, Albanio kontraŭ Britio, antaŭ la Internacia Kortumo en Hago. Membro de pluraj gravaj jursciencaj institutoj de la mondo. "Profesoro de Kompara Sovetia kaj Orienteŭropa Juro" ĉe la mondfama kaj prestiĝa The London School of Economics and Political Science, Universitato de Londono. Invitita kiel gastprofesoro en multnombraj universitatoj kaj jursciencaj institutoj en ĉiuj mondopartoj, i.a. Harvard kaj Yale. Granda verkisto en pluraj lingvoj. Eminenta violonĉelisto. Unu el la plej grandaj humanistoj de la mondo. Konata kiel "la arkitekto kaj la konstruinto de la moderna Esperanto-Movado". ”Dum preskaŭ 60 jaroj la plej grava kaj meritplena akcelanto de la Internacia Lingvo kaj ties kulturo depost D-ro L. L. Zamenhof”. 1952-1975: La iniciatinto kaj kunfondinto de "Centro de Esploro kaj Dokumentado” (CED), ĝia Honorofica Direktoro. 1952-1954: Grandaj kampanjoj lige kun la Peticio al UN/Unesko, kronitaj per la gravaj konsultaj rilatoj inter UEA kaj Unesko kaj per la fama Rezolucio de Unesko de la 10-a de decembro 1954 en Montevideo. Lige al tiu unika sensacio ĉe Unesko - la plej granda mejloŝtono de la Esperanto-Movado - miloj da artikoloj estis publikigitaj en la monda gazetaro. Post Montevideo ĉiuj gravaj atingoj de la Esperanto-Movado estas sekvo de tiu mejloŝtono. La Esperanto-Movado povas danki al la elstara personeco kaj la multflankaj talentoj de Ivo Lapenna, ke ĝi tiel mirinde sukcesis. I.a. li estis - kaj daŭre estas - la plej elokventa kaj karisma oratoro de la Esperanto-Movado. Ankaŭ en pluraj aliaj lingvoj li estis unu el la plej grandaj oratoroj. 1955-1974: Dum 9 jaroj Ivo Lapenna estis ĝenerala sekretario de UEA kaj dum 10 jaroj ĝia prezidanto. Ĝis sia lasta spiro Ivo Lapenna daŭrigis sian laboron por la Internacia Lingvo, Esperanto, same dinamisme kaj same energie kiel ĉiam en la spirito de D-ro L.L. Zamenhof.
VIDU PLI!
Raporto de la Lerneja Administracio de Finnlando al la Eduka Ministerio de Finnlando:
Esperanto, 1974:11
La realeco de aliaj
Klaku por iri al la originala dokumento!
Kun iom da malfruo atingis nin la traduko de la raporto, kiun ni aperigas ĉi-sube. La tuto ligiĝas al la artikolo “Propono al la Ministerio”, kiun vi trovas en la marta numero de nia revuo (p.43). Ni ja povis nur resumi la raporton de la supera lerneja instanco de Finnlando, sed ni decidiĝis aperigi la tutan tekston. Estas interese konatiĝi ankaŭ kun starpunktoj de ekstermovadaj instancoj, kiuj ofte ne estas ŝarĝitaj per la entuziasmo, tiel kutima en la Movado, sed, aliflanke, emas rigardi la aferojn pli reale, ol ni en la Movado tion faras.
PRO LA PROPONO (1) de Esperanto-Ligo de Finnlandaj Instruistoj (ELFI), koncernanta la instruadon de Esperanto en la lernejoj de nia lando, la Lerneja Administracio estime deklaras jenon:
Dum tiuj preskaŭ 9 jardekoj, de kiam oni interesiĝas pri Esperanto, ĝi evoluis al esprim-kapabla kaj multflanka komunikilo. Kiel el la aldonaĵoj de la propono de ELFI evidentiĝas, oni tradukis en ĉi tiun linĝvon kaj ankaŭ originale verkis en ĝi kaj beletran kaj sciencan literaturon. La esperantistoj de la tuta mondo havas multajn internaciajn kontaktojn inter si, kaj la lingvo funkcias bone, tiel en la ĉiutaga vivo kiel sur la tereno de la oficiala lingvouzo.
En la geknaba lernejo de Somero, en la jaroj 1958-63 efektivigita eksperimento montris, ke oni povas instrui Esperanton pli rapide ol la t.n. naciajn lingvojn, kaj ke la lernado de Espe-ranto do estas pli facila ol tiu de la aliaj lingvoj. La rezultoj de la eksperimento de Somero aludas ankaŭ al tio, ke la lernado de Esperanto eble helpas la lernanton pli facile proprigi al si aliajn linĝvojn. Tamen oni ne akceptis Esperanton kiel oficialan lingvon de Unuiĝintaj Nacioj kaj de la aliaj grandaj internaciaj organizaĵoj. Ĝi ankaŭ kredeble apartenas al la oficiala lerneja lingvoprogramo de neniu ŝtato.
Laŭ la esploro de la Komisiono por la plivastigo de la lingvoscio (2), en Finnlando oni instruas Esperanton en la Universitato de Helsinki (3) kaj ĉe la libera popolklerigado. La nombro de la studantoj estis en la lernojaro 1970-71 ĉ. 900 personoj. En la lernejoj oni nuntempe ne instru-as Esperanton. Ĉe la supera grado de la baza lernejo en Kuhmo komenciĝos la lernado kiel speciala kurso en la lernojaro 1974-75 (4).
Por ke Esperanto helpu la lernadon de la aliaj lingvoj, ĝi devus havi la pozicion de la unua fremda lingvo, t.n. bufrolingvo. En Somero oni instruis Esperanton ĉe la 1a--3a klasoj de la duagrada lernejo (5) kaj, krome, en lingvokluboj. Jam ĉe la dua klaso oni komencis apud Esperanto la lernadon de alia fremda lingvo, kiu havis normalan nombron da studhoroj. La bezonatajn ekstrajn studhorojn oni prenis de la gepatra lingvo. Ĉe la supera grado de la baza lernejo simila aranĝo ne eblas, ĉar la nombro de la studhoroj en la semajno estas konsiderinde pli malgranda ol estis en la duagradaj lernejoj dum la eksperimento de Somero (ĉe la 3a kaj 4a klasoj de la baza lernejo en 5 tagoj po 2 studhoroj, ĉe la 1a-3a klasoj de la duagrada lernejo en la jaro 1963 en 6 tagoj por 5 studhoroj). Se la instruado en la lingvokluboj ne estos aranĝebla, la lingvoscio de Esperanto rustiĝos pro la manko de uzo. Aliflanke, Esperanto apenaŭ trovus lokon en la lernejaj planoj de la komunumoj, se ĝi estus, same kiel la franca, la germana kaj la rusa lingvoj, elektebla kiel la unua fremda lingvo, anstataŭ la angla aŭ la dua hejmlanda lingvo (6).
Se Esperanto havus la pozicion de la unua fremda lingvo, la kvalifikado de la instruistoj de Esperanto devus okazi en la universitatoj same kiel tiu por la aliaj lingvoj. Tio kondiĉigus la enkondukon de Esperanto ankaŭ kiel ekzamena studfakoj de la universitatoj.
Plej bone Esperanto konvenas al la lingvoprogramo de la baza lernejo kiel unu alternativo por la pozicio de la tria elektebla lingvo. Kiam oni jam iomete scipovas aliajn lingvojn, oni lernas Esperanton ankoraŭ pli facile. La enkonduko de Esperanto kiel tria elektebla lingvo antaŭ-supozas respektivan ŝanĝon de la dekreto pri la baza lernejo, koncerne la 2an alineon de ĝia 20a paragrafo. Daŭriga instruado en la liceo ne estas bezonata, dum Esperanto ne havas la oficialan mondlingvan pozicion. La raporto de la Komisiono por la plivastigo de la lingvoscio esprimas al deziron, ke Esperanto estu instruata en lingvokluboj de liceoj.
Surbaze de la antaŭaj klarigoj la Lerneja Administracio prezentas kiel sian starpunkton la jenon:
1. La eksperimenta instruado de Esperanto montris, ke oni povas instrui la lingvon al finnaj gelernantoj kun bonaj rezultoj. Plia eksperimento ne plu estas bezonata.
2. Estas bone sekvi la rezultojn de la eksterlandaj eksperimentoj kaj precipe la reagojn de Unuiĝintaj Nacioj al la pozicio de Esperanto.
3. Al la lingvoprogramo de la baza lernejo Esperanto konvenas en la pozicio de la tria elektebla fremda lingvo. Kaj en la baza lernejo kaj en la liceo Esperanto devas havi la rajton esti instruata en specialaj kursoj kaj/aŭ en lingvokluboj.
4. La instruado de Esperanto kiel la unua fremda lingvo estos konsiderinda nur, se Unuiĝintaj Nacioj kaj la aliaj tutmondaj organizaĵoj akceptos ĝin kiel sian oficialan lingvon.
La 17an de julio 1974 Erkki Aho, ĉefdirektoro
Hanna Jaakkola, ĉeinspektorino
(Same opinias, 1974-07-09, inspektoro Olli Sampola)
Piednotoj de la tradukinto, s-ino Tertty Tyynelä:
1 Propono de la 23a de januaro 1974.
2 Temas pri esploro farita en la jaro 1972.
3 Nuntempe oni ne instruas Esperanton en la Universitato de Helsinki sed en la Universitato de Turku.
4 La instruado en Kuhmo komenciĝos en la lernojaro 1975-76.
5. En la 5a, 6a kaj 7a lernojaroj.
6. La sveda lingvo.
